Skip to main content

Problemen met je fiets en pech onderweg zijn vervelend, maar met de juiste tools en een beetje kennis en ervaring kun je veel zelf verhelpen. Bovendien zijn veel problemen te voorkomen door regelmatig onderhoud te plegen. Martijn vertelt je wat je nodig hebt om thuis en onderweg uit de voeten te kunnen.

Gravelty Cobbles Winter

9 maart | Klooster Nieuwkerk, bossen bij Tilburg | Snert, trappist & vuurkorven

Cobbles ’25 winterjack twv €69 optioneel voor €29

INFO & INSCHRIJVEN ➜

Als je serieus met je sport bezig bent, je netjes je trainingsschema afwerkt of je je aan het voorbereiden bent op een lange mountainbike- of gravelmarathon vergeet dan niet om ook de nodige aandacht aan je materiaal te besteden. Het zou tenslotte jammer zijn als je een training halverwege moet afbreken omdat er ‘iets’ mis is, of dat je een wedstrijd moet staken omdat je remblokken bij aanvang eigenlijk al lang aan vervanging toe waren. De sporters die ik vanuit MTB Masters begeleid adviseer ik om het basisonderhoud aan hun fiets zelf uit te voeren. Daarom is die kennis ook een vast onderdeel in mijn Full Pack mountainbike- en graveltrainingen. Ook hier op Cobbles heb ik al eens een artikel gewijd aan het gebruiken van de winterperiode om te leren je fiets te onderhouden.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-workshop-01Schoonmaken, onderhoud en af en toe een reparatie hoort erbij.

Waarom zou je zelf je fiets moeten kunnen onderhouden?

Zelf het onderhoud aan je mountainbike, gravelbike of racefiets uitvoeren, biedt je heel veel voordelen. Het belangrijkste is dat je jouw fiets beter leert kennen. Door je fiets regelmatig te inspecteren en te onderhouden, begrijp je hoe de verschillende onderdelen samenwerken. Dit maakt het makkelijker om afwijkingen of problemen snel te herkennen en op te lossen.

Een goed onderhouden fiets presteert beter en gaat daarnaast ook nog eens een stuk langer mee. Door tijdig slijtage te signaleren voorkom je dat kleine problemen verergeren en leiden tot dure reparaties. Daarnaast hoef je minder vaak naar een fietsenmaker. Dat scheelt niet alleen geld, maar ook tijd. Wachttijden bij fietsenwinkels kunnen oplopen, vooral tijdens drukke periodes zoals het voorjaar of vlak voor wedstrijden. Door zelf je fiets in topconditie te houden, ben je minder afhankelijk en kun je sneller weer de weg of de trail op.

Het tijdig detecteren van beginnende problemen is een ander groot voordeel. Door bijvoorbeeld regelmatig je remblokken, banden, sealant en spaken te controleren, voorkom je onverwachte defecten tijdens een rit. Dit verhoogt niet alleen je veiligheid, maar geeft ook gemoedsrust.

Bovendien kan het onderhouden van je fiets een waardevolle vaardigheid zijn, zeker voor fietsers die lange ritten of ultrawedstrijden rijden. In afgelegen gebieden is er niet altijd hulp beschikbaar, en zelf problemen kunnen oplossen kan het verschil maken tussen finishen of moeten opgeven.

Hoewel de gemiddelde fiets tegenwoordig redelijk eenvoudig te onderhouden is, moeten veel fietsers toch een drempel over voordat ze het balhoofd van hun fiets demonteren. Nergens voor nodig! Op internet zijn tal van tutorials te vinden, je kunt een fietsmaat vragen om even mee te kijken, of je volgt bij mij een cursus fietsonderhoud.

De juiste gereedschappen

Voor de meeste werkzaamheden heb je geen complete werkplaatsinrichting nodig, maar toch is de lijst van gereedschappen altijd langer dan gedacht:

Basisgereedschap

  • Een set inbussleutels: Een kwalitatieve inbusset (2 tot 10 mm) is onmisbaar, omdat de meeste bouten op fietsen hiermee worden vastgezet.
  • Een set Torx sleutes: Vooral Torx T25 en T30 zijn belangrijk voor moderne fietsen, met name voor schijfremmen en andere componenten.
  • Kruiskop- en platte schroevendraaiers: Handig voor het afstellen van je derailleurs en sommige accessoires.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-gereedschapZorg voor het juiste gereedschap van goede kwaliteit.

Specialistisch gereedschap

  • Momentsleutel: Cruciaal voor het correct vastzetten van bouten zonder onderdelen te beschadigen. Veel moderne fietsen hebben carbon- of lichtgewicht aluminium onderdelen die een specifiek aanhaalmoment vereisen.
  • Kettingslijtagemeter: Om te controleren of je ketting aan vervanging toe is. Dit voorkomt extra slijtage aan cassette en tandwielen.
  • Kettingpons en quick-link tangen: Voor het inkorten of repareren van je ketting en het monteren of demonteren van een quicklink of missing link.
  • Cassette-afnemer en kettingzweep: Voor het vervangen van de cassette en het onderhouden van je cassettebody.
  • Pedaalsleutel: Voor het los- of vast draaien van pedalen, vooral bij platform- of oudere pedalen aangezien moderne klikpedalen meestal gewoon met een inbussleutel gemonteerd worden.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-momentsleutelMet een momentsleutel voorkom je beschadiging van je onderdelen door te hard aandraaien.

Onderhoud van remmen en vorken

  • Gereedschap voor remzuigers: Bijvoorbeeld een plastic blokje, bleedblock of speciale tang om hydraulische remzuigers terug te duwen zonder ze te beschadigen.
  • Ontluchtingskit voor hydraulische remmen: Compleet met spuiten, slangen en minerale olie (voor Shimano) of DOT-remvloeistof (voor SRAM).
  • Vorkpomp: Voor het afstellen van de luchtdruk in je voorvork en/of achterdemper.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-bleedblock-02Ga je klussen aan je schijfremmen, gebruik dan bleedblock of iets soortgelijks.

De juiste reinigingsmiddelen en smeermiddelen

Voor het onderhoud van een fiets heb je verschillende soorten smeermiddelen nodig, elk geschikt voor specifieke onderdelen en omstandigheden. Welk merk of type je gebruikt is persoonlijk. Er zijn heel veel verschillende soorten, maar laat je ook zeker niet gek maken. Het belangrijkste van een smeermiddel is namelijk dat het er nog op zit.

De smeermiddelen die ik zelf het meest gebruik zijn:

Voor de ketting

Een dry weather of wet weather ketting spray op basis van PTFE. Een spray werkt makkelijk maar er zijn ook flesjes met vloeibare kettingolie op de markt. Naast olie zijn er ook vloeistoffen op basis van wax. Op papier laat dit een laagje achter op de ketting dat langer blijft zitten… in de praktijk valt dat vaak tegen. Als laatste zijn er nog blokken wax die je smelt in een pan en waar je de ketting in zijn geheel inlegt. Voordeel hiervan is dat de wax overal in de ketting komt. Dit zorgt voor een optimale smering maar is ook wel arbeidsintensief. Daarnaast moet je in de gaten houden of de quick-link of missing-link van je ketting meerdere keren te gebruiken is anders moet je die dan vervangen.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-smeermiddelenSmeren en schoonmaken kan met heel veel producten.

Voor de cassettebody

Het ratchetsysteem van je cassettebody (waardoor hij tikt als je je benen stil houdt) smeer ik meestal gewoon met olie waardoor dit soepel blijft lopen. Vet of vaseline zorgt hiervoor als nel dat de boel gaat plakken.

Voor de rem- en derailleurkabels

Wanneer je de binnenkabel in een buitenkabel doet, is het zinvol om deze goed in te smeren met vaseline. Dit voorkomt dat er water en vuil in komt en zorgt dat je soepel kunt schakelen.

Voor de lagers in je balhoofd (voorvork) en trapas

Hiervoor kun je ieder type kogellagervet gebruiken. Zorg dat je er voldoende opsmeert en verwijder met een doek het overtollige vet dat zichtbaar wordt na montage.

Reinigen

Ik gebruik voor het schoonmaken van mijn fiets meestal gewoon een emmer warm water met dreft, een spons en verschillende borstels. Daarnaast voor het ontvetten van de ketting bijvoorbeeld de Chain Cleaner van Cyclon. Ik probeer de échte ontvetters die iedere vorm van vet uit je ketting halen zoveel mogelijk te vermijden. Afspuiten van je fiets kun je het best met een tuinslang doen, maar vermijd daarbij wel dat je tussen draaiende onderdelen spuit.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-drivetrainSchoon en gesmeerd gaan je ketting en je tandwielen beduidend langer mee.

Advertentie
Bekijk onze Cobbles x Grupetto fietskleding:

Welk onderhoud zou je thuis moeten kunnen uitvoeren?

Voor het zelf onderhouden van je mountainbike of gravelbike hoef je echt geen gediplomeerd fietsenmaker of werktuigbouwkundige te zijn. Met een beetje handigheid kun je de volgende onderdelen prima zelf onderhouden. In mijn workshops hanteer ik een checklist waarmee je stapsgewijs je fiets van achter naar voren onder handen neemt.

Derailleur en cassette

Een goed afgestelde derailleur zorgt voor soepel schakelen. Je begint uiteraard met het schoonmaken van de derailleur en cassette met een reinigingsmiddel en een borstel. Als de boel schoon is kun je controleren of je derailleurwieltjes nog in orde zijn. Je kunt hierbij ook de cassette demonteren zodat je die helemaal goed schoon kunt maken. Daarnaast is het goed om je cassettebody te demonteren en het ratchetsysteem goed schoon te maken.

Vervolgens kun je je derailleur afstellen: zorg dat de derailleurwieltjes in lijn staan met de ketting op de verschillende tandwielen. De handigste manier om je derailleur af te stellen is door je fiets op te hangen. Je kunt dan namelijk makkelijk heen en terug schakelen. Ieder tikje dat je aan de shifter geeft moet resulteren in soepel op- en afschakelen van je derailleur. Met behulp van de fijnafstelling op je shifter (en eventueel derailleur), kun je dit haarfijn doen.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-cassette-bodyVoor het (de)monteren van je cassette heb je de juiste tools nodig.

Trapas, crankstel en voorderailleur

Een krakende trapas is super irritant en zal ook alleen maar erger worden. Controleer het crankstel op speling door je cranks richting het frame te bewegen. Als er speling is, demonteer dan je crankstel en controleer de lagers. Reinig de onderdelen en breng een goede laag vet aan voordat je alles weer in elkaar zet. Heb je een voorderailleur, zorg er dan voor dat deze correct is uitgelijnd en soepel schakelt. Belangrijk hierbij is dat de ketting zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant niet van je tandwielen af kan.

Demonteren zadel en zadelpen

Het demonteren van je zadel en zadelpen voorkomt dat deze vast komen te zitten door vuil en water dat er van bovenaf in loopt. Regelmatig schoonmaken helpt je dit te voorkomen. Haal de zadelpen uit het frame, reinig de zadelpen en de binnenkant van de zitbuis grondig. Breng daarna een dunne laag montagepasta aan voordat je alles terugplaatst. Gebruik bij een carbon zadelpen altijd speciale carbonpasta en liefst ook een momentsleutel zoals hierboven beschreven.

Balhoofdlagers, stuur en stuurpen

Als je speling op je balhoofd (de lagers die ervoor zorgen dat je stuur kan bewegen) hebt, dan voel je dat eigenlijk direct als je je fiets voorzichtig laat stuiteren. Je kunt deze speling ook duidelijk voelen wanneer je je voorrem ingeknepen houdt en je je fiets naar voren en naar achteren beweegt. Voel je speling of draait je stuur niet soepel? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Bij de meeste moderne fietsen is dit gelukkig niet zo moeilijk

Demonteren van het balhoofd

Draai de schroeven aan de zijkant van je stuurpen los (2);

  • Draai nu de inbusbout aan de bovenkant van je stuurpen los (1). Let op: zodra de bout los is kan je voorvork met voorwiel er uit vallen als je fiets hangt.
  • Wanneer je nu voorzichtig je voorvork uit het frame trekt, dan krijg je de lagers te zien. Aan de bovenzijde van je frame zit (meestal) een kleinere lager (5) dan beneden. Verder zie je een kunststof of aluminium centreerring (4) en daar bovenop de bovenkap (3) van je balhoofd (deze dekt het lager af). Hier bovenop zitten eventueel nog een of meerdere vulringen om je stuurpen op de juiste hoogte te zetten.
  • Aan de onderzijde zit alleen de grotere lager (8). Deze blijft waarschijnlijk in het frame zitten maar kun je er eenvoudig uit halen.
  • Boven (6) en onder (7) in het frame zitten nog de lagercups geperst. Deze kun je gewoon laten zitten, tenzij ze vervangen moeten worden. Op de buis van je voorvork zit nog een centreerring (9) waarop het onderste lager draait. Deze kun je ook gewoon laten zitten.

TIP: leg alle onderdelen die je verwijdert op volgorde neer zodat je straks nog weet hoe ze terug moeten.

Nu is het zaak om de lagers en de verschillende ringen goed schoon te maken en te voelen of de lagers nog soepel draaien. Vergeet ook niet de schalen die in je frame geperst zitten goed schoon te maken. Als je lagers niet meer goed draaien of wanneer je ziet dat onderdelen vreemd zijn ingesleten, dan is een nieuw balhoofd waarschijnlijk noodzakelijk.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-balhoofdIn je balhoofd zitten veel ringen, dus zorg dat je weet welke waar hoort.

Opnieuw monteren van het balhoofd
  • Vet de lagerschalen in je frame goed in. Bij het monteren mag er overtollig vet uitkomen.
  • Plaats de onderste lager (8) in de lagerschaal (7) en duw de voorvork weer terug op zijn plek.
  • Schuif respectievelijk de bovenste lager (5), de centreerring (4), de bovenkap (3), de vulringen en de stuurpen (2) weer op zijn plaats en draai de bovenste inbusbout (1) weer een beetje aan zodat de vork er niet meer uit kan vallen.
  • Nu is het zaak om je balhoofd weer af te stellen. Met behulp van de inbusbout aan de bovenzijde van de stuurpen (1) kun je de speling van je balhoofdstel afhalen. Je sluit de lagers daarmee op. Wanneer je deze bout te strak aandraait, dan zul je merken dat het stuur stroef draait. Wanneer je de bout echter te los draait, dan ontstaat er speling tussen je lagers en gaat je voorvork rammelen. Beide situaties zijn funest voor je lagers, dus dit komt best nauwkeurig.
  • Om te voelen of de bout te los staat en er dus speling is, kun je je voorrem inknijpen en je fiets voorzichtig heen en weer bewegen. Als er speling is voel je dat de vorkbuis kan bewegen in het frame. Om zeker te zijn dat de speling in het balhoofd zit en niet in de poten van je verende voorvork kun je hand om het lager plaatsen. Je zult dan duidelijk voelen of de onderdelen ten opzichte van je frame bewegen.
  • Als de speling eraf is en je stuur soepel draait, moet je nog de schroeven aan de zijkant van je stuurpen (2) vast zetten zodat je stuur ten opzichte van je voorvork recht staat en niet meer kan draaien.

Als je regelmatig je balhoofd op deze manier onderhoudt, dan zal de levensduur ervan aanzienlijk langer worden. Daarnaast rijdt je fiets gewoon een stuk lekkerder.

Hydraulische schijfremmen

Je remmen zijn natuurlijk essentieel als je op pad gaat maar toch zijn er veel fietsers die geen idee hebben hoe ze kunnen controleren of hun remmen nog in orde zijn. Om te beginnen moeten je remblokken natuurlijk niet versleten zijn. Een schijfremblokje bestaat uit een stalen montageplaatje met daarop het daadwerkelijke remblokje. Tussen de twee blokjes in zit een veer en daarnaast houdt een boutje of splitpen de blokjes op hun plaats. Als het remblokje zover is afgesleten dat het nog maar een halve millimeter dik is, dan is het de hoogste tijd om je blokjes te vervangen.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-remblokkenHet vervangen van remblokken is ook voor beginners goed te doen.

Om nieuwe blokjes te monteren, verwijder je de oude uit de remklauw. Dit is ook gelijk een mooi moment om daar even een doekje doorheen te halen. Vervolgens duw je voorzichtig beide zuigers terug in de remklauw. Dit kun je voorzichtig met een plat stukje hout of kunststof doen, of met behulp van een speciaal stukje gereedschap (bleedblock).

Zodra je de nieuwe blokjes hebt gemonteerd, dan zul je een paar keer je remhendel in moeten drukken om weer druk op te bouwen.

LET OP: druk nooit je remhendel in als er geen blokjes in je remklauw zitten. Je duwt dan namelijk je zuigers te ver naar buiten.

Als je voelt dat je rem zompig aanvoelt, dan kan het nodig zijn om je remmen te ontluchten door extra remolie in de leiding te brengen. Hiervoor zijn verschillende ontluchtingssets (bleed sets) op de markt. Welk type je nodig hebt is afhankelijk van het merk en type.

Welke reparaties zou je onderweg moeten kunnen uitvoeren?

Hoewel je met een goed onderhouden fiets een heleboel problemen onderweg voorkomt, kan het natuurlijk toch gebeuren dat er iets mis gaat. Over het algemeen zijn dit de grootste problemen:

Lekke band met binnenbanden

als je met een binnenband fietst, dan is de kans groter dat je lek rijdt dan wanneer je tubeless rijdt. Wat heb je nodig om onderweg je binnenband te vervangen? Uiteraard een reserve binnenband mee, een setje van twee of drie bandenlichters en een fietspomp of CO2-patroon.

Voel langs de binnenkant van je buitenband voor je er een nieuwe binnenband inlegt. Als daar een doorn in zit, dan rij je direct je reserve binnenband ook lek. Pomp de nieuwe binnenband een klein beetje op zodat je deze makkelijker in je buitenband legt. Het terugplaatsen van je buitenband kan soms best een klus zijn, helemaal met koude handen. Het gebruiken van je bandenlichters om je buitenband weer terug te leggen kan verleidelijk zijn maar wanneer je binnenband tussen je velgrand en de bandenlichter klem komt te zitten, dan is deze in de meeste gevallen weer lek.

Lekke band tubeless

Als je tubeless rijdt, dan worden kleine gaatjes vanzelf gedicht. Voorwaarde hierbij is natuurlijk wel dat er ook daadwerkelijk latex of sealant in de banden aanwezig is. Als je nieuwe fiets tubeless is geleverd en je het afgelopen jaar nooit de sealant hebt bijgevuld, dan kun je er donder op zeggen dat er niks meer in zit. Check dat dus regelmatig. Schud je wiel heen en weer en als je het hoort klotsen, dan zit er nog sealant in, anders moet je het bijvullen.

Sommige gaten kunnen echter niet gedicht worden omdat ze bijvoorbeeld te groot zijn. In dat geval kunnen pluggen je redding zijn. Een plug is een kunststof stop of staafje dat je in het gat steekt. Het gat wordt daardoor gedicht of in ieder geval kleiner, waardoor de sealant zijn werk kan doen.

Wil zelfs de plug niet werken, dan moet je alsnog een binnenband plaatsen. In dat geval: heel veel succes! Dat is namelijk meestal een beetje een zootje. Je hebt dan dus ook een pompje of CO2-patroon nodig, en soms kan het van pas komen als je een tangetje bij je hebt om je tubeless ventiel te verwijderen. De beste tip is om deze ellende te voorkomen door regelmatig je banden en sealant te checken!

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-tubeless-makenTubeless rijden is fijn, maar een ‘ouderwetse’ binnenband heeft ook zijn voordelen.

Gebroken ketting

Een gebroken ketting onderweg is relatief snel te fixen met de juiste gereedschappen. Allereerst heb je een kettingpons nodig om de gebroken schakel te verwijderen. Vervolgens kun je met een zogenaamde Missing Link of Quick Link de boel weer aan elkaar zetten. Ook hiervoor geldt uiteraard dat je de juiste link bij je moet hebben. De missing link voor een 12-speed ketting zal niet passen op een 10-speed ketting.

Voor het vastklikken van een Missing Link zijn speciale tangetjes op de markt. Heb je die niet (bij je), dan kan het ook door de missing link aan de bovenkant van je ketting te plaatsen en kracht te zetten op je pedaal.

Artikel gaat verder onder afbeeldingcobbles-mountainbike-onderhoud-reparatie-thuis-onderweg-missing-linkMet een missing link  kun je snel je ketting openen en sluiten.

Losse schroefjes

Als je onverhard rijdt, dan trilt er wel eens iets los. Niets zo irritant als een losse bidonhouder of een zakkend zadel. Een multitool is hierbij essentieel. Er zijn tal van tools op de markt van zeer beperkt tot zeer uitgebreid. De kans dat je onderweg een houtzaag nodig hebt is niet zo groot, dus kijk zeker even wat je echt nodig hebt. Om die gebroken ketting van hierboven te vervangen is een kettingpons natuurlijk handig.

In mijn reparatietasje

Wat ik eigenlijk altijd in mijn reparatietasje heb zitten:

  • Een binnenband
  • twee CO2-patronen en een adapter (zodat de patronen ook daadwerkelijk op mijn ventiel passen)
  • Een multitool
  • Pluggensetje (ik rijd altijd tubeless)
  • Een paar tie-wraps (want je weet maar nooit)

Oefenen

Wat verder natuurlijk erg belangrijk is, is om reparaties eens te oefenen. Check ook de spullen die je bij hebt en controleer of die binnenband ook wel echt in jouw fiets past (heb je hoge velgen, zorg dan voor lange ventielen). Heb je een lekke band gehad, vervang dan bij thuiskomst ook de (oude) band in je reparatietasje. Heb je nog nooit een plug gebruikt om dat gat in je band te dichten, oefen dat ook zeker een keer. Hetzelfde geldt voor CO2-patronen. Gebruik bij het oefenen hiermee een adapter die je open en dicht kunt draaien om te voorkomen dat je patroon in één keer leegspuit. Let op: een CO2-patroon in je blote handen vriest vrijwel direct vast bij openen.

Vind je het toch nog lastig? Stel me dan gerust je vragen of zoek eens een instructievideo op Youtube. Wil je je onderhoudsskills echt naar een hoger plan tillen, dan kun je bij mij altijd nog terecht voor een workshop mountainbike-onderhoud.

Advertentie
Wat wil je lezen op Cobbles?

Doe jij alles zelf, of ben je vaste klant bij de fietsenmaker voor onderhoud en reparaties?

Laat het weten in de Cobbles Cycling Strava Club. Word gratis lid en blijf op de hoogte van alle nieuwe artikelen.

Gerelateerd artikel

Pech onderweg: voorkomen en repareren

Martijn Verhaeg is initiatiefnemer van www.mtbmasters.nl en inmiddels al ruim 30 jaar actief op de mountainbike. Tegenwoordig rijdt hij vooral MTB (ultra)marathons. Daarnaast geeft hij training en begeleidt hij mountainbikers en gravelaars één-op-één bij het behalen van hun doelen.

cobbles vacature strava logo

De nieuwste artikelen in jouw feed

Reageren in de discussie

Jouw ritten hier op onze website

×
×