Reparatieskills: wat moet je kunnen en welk gereedschap heb je nodig?

In een goede relatie komt de liefde van twee kanten. Dit geldt ook voor de relatie met je fiets. Als je daar te weinig energie in steekt kan dat een hoop ellende opleveren, bijvoorbeeld in de vorm van piepende en krakende onderdelen. Aangezien een fiets bewegende onderdelen heeft is slijtage onvermijdelijk.  Je zult dus af en toe onderdelen moeten vervangen. Ruurd vertelt je welke basis reparatieskills je moet hebben en welk gereedschap je nodig hebt.

 De reparaties die je thuis kunt uitvoeren heb ik onderverdeeld in drie categorieën, afhankelijk van je sleutelniveau en -ambitie:

• Reparatieskills voor iedere fietser
• Reparatieskills voor doe-het-zelvers
• Reparatieskills voor mechaniekers

Qua materiaal zou je minimaal een fietspomp, bandenlichters en een setje inbussleutels in huis moeten hebben. Daarnaast kan het handig zijn om een montagestandaard te hebben.

Reparatieskills voor iedere fietser

Aangezien de meesten van ons geen mechanieker tot hun beschikking hebben, zou iedere fietser op zijn minst de reparatieskills moeten hebben om de volgende zaken zelf te kunnen doen:

• Band oppompen
• Binnen- en buitenband vervangen
• Ketting smeren

Band oppompen

Een band oppompen is zo’n beetje het makkelijkste wat je zelf aan je fiets kunt doen. Het enige wat je hiervoor nodig hebt is een fietspomp. Let wel op dat de kop van je fietspomp past op jouw ventiel. Anders heb je eventueel ook nog een adapter nodig. Verder is het ook aan te raden om een fietspomp te gebruiken met een manometer (luchtdrukmeter). Zo weet je precies hoeveel bar je in je band doet.

Binnen- en buitenband vervangen

Banden slijten of gaan lek door scherpe stenen, doornen of stoepranden. Met een beetje pech gebeurt dit ver van huis. Vervangen van je band(en) is dan ook iets wat je zowel thuis als onderweg zou moeten kunnen. Dit kan in sommige gevallen, met uitzondering van het oppompen, zonder materiaal. Dit vergt wel wat techniek. Makkelijker is dan ook om gewoon een setje bandenlichters te gebruiken. Indien je steekassen hebt, heb je mogelijk ook nog een inbussleutel nodig om het wiel uit je fiets te krijgen.

Ketting smeren

Om je ketting te smeren heb je, behalve een flesje olie of wax, niet echt materiaal nodig. Wel is het handig om een schoonmaakdoek te gebruiken voor het verwijderen van oud en/of overtollig smeersel. Meer over het smeren van je ketting lees je in de dit blog.

Reparatieskills voor doe-het-zelvers

Als je gemiddelde reparatieskills hebt (minder dan twee linkerhanden) en wil besparen op de kosten voor de fietsenmaker, kun je ook de volgende zaken zelf thuis uitvoeren:

• Losse onderdelen vastdraaien
• Band tubeless maken
• Ketting vervangen
• Tandwielen vervangen
• Remblokken en -schijven vervangen
• Handvatten vervangen
• Stuurlint vervangen

Losse onderdelen vastdraaien

Er zitten nogal wat onderdelen aan je fiets die (te) los kunnen gaan zitten. Als je er op tijd bij bent, is de oplossing meestal heel simpel: weer vastdraaien. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de volgende onderdelen:

• Balhoofd
• Stuurpen
• Zadelpen
• Zadel
• Crank
• Rem
• Steekas

Voor de meeste zaken is het principe ‘vast is vast’ een prima uitgangspunt. Indien je een carbon frame hebt is het wel van belang dat je bouten niet te strak zitten. Hierdoor kan namelijk je frame beschadigen. Om dit te voorkomen is het gebruik van een momentsleutel aan te raden.

De meeste onderdelen zitten met inbusbouten vast, maar sommige fietsfabrikanten gebruiken ook torxbouten. Een set inbussleutels heb je dus zeker nodig, en misschien ook een torxset. Met deze sleutels kun je zo goed als alles vastzetten, maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen op de regel. Bijvoorbeeld voor het vastzetten van je crank heb je (afhankelijk van het merk) wellicht nog extra gereedschap nodig. Zo heb je bij Shimano een crank tool (TL-FC16) nodig. Daarnaast wordt voor het vastdraaien van de losse crankarm vaak aangegeven hoe vast hij moet zitten. Ook hiervoor is een momentsleutel aan te raden.

Band tubeless maken

Hoe je je band tubeless kunt maken en wat de voordelen hiervan zijn lees je in dit blog. Qua materiaal is het andere koek dan een traditionele buitenband met binnenband vervangen. Aangezien eerst je oude band eraf moet heb je bandenlichters nodig. Zodra je nieuwe band erop ligt moet je hem ‘poppen’. Hiervoor heb je in korte tijd veel lucht nodig zodat de buitenband zich goed in de velg vastzet. Hiervoor kun je bijvoorbeeld een compressor gebruiken, maar er zijn ook andere pompen beschikbaar. Poppen met het behulp van een CO₂ patroonpomp is ook een mogelijkheid. Tijdens de montage moet je ook latex in je band doen. Dit kan vooraf, maar dan is de kans op een grote kliederboel veel groter. Het is dan ook aan te bevelen om eerst de nieuwe band erop te leggen en dan het ventiel los te draaien met een ventielkernverwijderaar.

Ketting vervangen

Om te weten wanneer je je ketting moet vervangen gebruik ik zelf een kettingslijtagemeter. Valt hij op de 0.75 dan gaat bij mij de ketting eraf. Zo voorkom ik (enigszins) slijtage aan mijn tandwielen. Als je ketting gebruik maakt van een missing link is het handig om een missing-linktang te hebben. Zo niet, dan heb je genoeg aan een kettingpons. Met een kettingpons kun je de ketting losmaken om hem te vervangen of in te korten. Aan te raden is wel om te werken met een missing link.

Tandwielen vervangen

Als je je ketting goed onderhoudt, hoef je dit niet vaak te doen. Mocht het toch nodig zijn, dan heb je vaak een inbus- of torxsleutel nodig voor je voorblad(en). Je voorbladen vervangen is meestal een kwestie van oude losdraaien en nieuwe monteren. In een enkel geval moet ook je crank eraf en heb je, zoals hierboven beschreven, eventueel een crank tool nodig.

Het vervangen van je cassette, oftewel je achterste tandwielen, vereist specifieker gereedschap. Zo heb je op zijn minst een kettingzweep en een een cassette-afnemer nodig. Let wel op dat het type cassette-afnemer afhankelijk is van het merk aandrijflijn (Shimano, SRAM of Campagnolo). Verder kan het ook nog zijn dat je voor het (de)monteren van je wiel een inbus nodig hebt in geval van een wiel met steekas.

Remblokken en -schijven vervangen

Bij het vervangen van remblokken is het van belang of we het hebben over velgremmen of schijfremmen. Bij een velgrem moeten de remblokjes vervangen worden zodra ze versleten zijn. Een inbusset is hiervoor voldoende. Indien je de blokken van je schijfremmen wil vervangen is het weer afhankelijk van de remfabrikant welk gereedschap je nodig hebt. De blokken kunnen namelijk op verschillende manieren bij elkaar gehouden worden. Soms heb je een tangetje nodig om de blokken te (de)monteren, soms een inbussleutel.

Ook voor remschijven zijn er verschillende bevestigingsmechanismes: centerlock en zesgaats. Indien je een centerlock bevestiging hebt, heb je wederom keus tussen twee stukken gereedschap. Zo kan het zijn dat je een cassette-afnemer (voor Shimano) nodig hebt, of een trapassleutel. Indien je karteltjes aan de buitenkant van je centerlock bevestiging ziet kun je ervan uitgaan dat je een trapassleutel nodig hebt. Naast centerlock heb je dus nog de zesgaatsbevestiging. Zoals de naam al doet vermoeden zitten er in je schijf zes gaten waarmee hij aan de fiets wordt bevestigd. Dit kan met inbus- of torxbouten zijn. In dat geval heb je dus een inbus- of torxsleutel nodig.

Handvatten vervangen

Handvatten kunnen er na verloop van tijd wat minder fraai uitzien. Ik schamp ook weleens een boom en daar worden je handvatten ook niet mooier van. Om je fiets er puik uit te laten blijven zien kun je dus je handvatten vervangen. Sommige handvatten klemmen zich met behulp van een inbus. In dit geval zal je dus een inbussleutel nodig hebben. Ook zijn er handvatten waarvan het materiaal zelf wat stroever is. Hierdoor klemt het zichzelf vast aan je stuur. Montage hiervan is wat lastiger, maar een beetje handontsmettingsgel aan de binnenkant van de grip doet wonderen.

Stuurlint vervangen

Stuurlint vervangen is iets wat je even onder de knie moet krijgen. Lukt het niet, dan kun je het lint simpelweg weer afrollen en opnieuw beginnen. Verder heb je een schaar nodig om eventueel overtollig stuurlint af te knippen. De overige zaken, zoals tape, zijn meestal meegeleverd.

Reparatieskills voor mechaniekers

Ervaren sleutelaars zullen wellicht nog wat verder willen gaan. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan:

• Een wiel richten (slag uit je wiel halen)
• Wiellagers vervangen
• Bottom bracket (trapaslagers) vervangen
• Voorvork reviseren
• Hydraulische remmen bleeden
• Versnellings- en remkabels vervangen

Deze zaken zijn iets ingewikkelder om goed te doen. Aan te raden is dan ook om dit door iemand te laten doen die hier ervaring mee heeft. Niet elke fietsenmaker is hiervoor per definitie de juiste persoon. Veel fietsenmakers hebben namelijk weinig ervaring met sportfietsen. Afhankelijk van het merk en soort fiets kan het materiaal dat je nodig hebt ook behoorlijk verschillen. Hierop gaan we hier dan ook niet verder in.

Wat is jouw grootste reparatieprestatie (of reparatieramp)?

Word gratis lid van de Cobbles Cycling Strava Club en deel je verhalen!

Gerelateerd artikel